mur

1. Ktoś jest jak mur «ktoś jest nieugięty, nieustępliwy»

2. pot. Na mur, na mur-beton «z całą pewnością, bez żadnej wątpliwości»: Ci chłopi to na ogół honorowi ludzie. Jak już obiecają to na mur. A. Strączek, Wyznanie. (...) nie mogę wam niejako powiedzieć na mur-beton, ale zrobię, co tylko w mojej mocy (...). R. Antoszewski, Kariera.

3. Przycisnąć, przyprzeć kogoś do muru «postawić kogoś w sytuacji przymusowej, zmusić kogoś do zrobienia lub powiedzenia czegoś, czego nie chce zrobić lub powiedzieć»: Wypierał się w żywe oczy albo o niczym nie wiedział. A może za wcześnie zacząłem i się spłoszył. Nie należało przyciskać go do muru. S. Mrożek, Opowiadania II. Przyparta do muru dziewczyna wyznała, iż podsłuchała rozmowę (...). Z. Kossak, Wina.

4. Stać jak mur «stać nieruchomo, bez słowa, nie ustępować z drogi»: (...) bili kolbami, nękali żelazem bagnetów – lud stał jak mur (...). B. Petrozolin-Skowrońska, Noc.

5. Stanąć, stać murem przeciwko komuś, czemuś «zdecydowanie, stanowczo przeciwstawić się, przeciwstawiać się komuś, czemuś»: (...) cała racja była po stronie poddanych. Murem stanął przeciwko monarsze sejm koronny, wsparty przez wszystkich niemal senatorów. P. Jasienica, Polska Jagiellonów.

6. Stanąć, stać murem za kimś, za czymś, przy kimś, przy czymś «zdecydowanie, stanowczo kogoś, coś poprzeć, popierać, bronić»: Za nastolatkiem murem stała rodzina, która wynajęła jednego z najlepszych w Lublinie adwokatów. DzWsch 02/03/1999.

7. Zamknąć, zakleić, zakorkować itp. coś na mur «zamknąć, zakleić itp. coś mocno, dokładnie»: (...) próby otworzenia zamkniętego na mur okna spełzły na niczym. Klara S. Meralda, Sąsiadka.

Bić, tłuc, walić głową, łbem w mur, o mur zob. głowa 7.

Choćby się góry i mury waliły zob. walnąć się.

Iść, pójść pod mur zob. iść 8.

Mur śmierci zob. śmierć 9.

Siedzieć gdzieś murem zob. kamień 14.